Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski pośmiertnie dla ks. dr Bolesława Domańskiego

4 czerwca w Zakrzewie miało miejsce ważne dla Krajny – ale także dla Wielkopolski i Kaszub – wydarzenie. Po trwających dekady staraniach miejscowej społeczności najwyższe władze Rzeczypospolitej przyznały pośmiertnie Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski ks. dr Bolesławowi Domańskiemu.

Znajdująca się na północy Wielkopolski Krajna z jej historyczną stolicą, Złotowem, od początków polskiej państwowości aż do I rozbioru w 1772 r. należała do Polski. W jej historii i rozwoju ważną rolę odegrały rody Grzymałów, Donaborskich, Potulickich, Grudzińskich i Działyńskich. W dobie rozbiorów znaczna część dóbr na Zachodniej Krajnie została przejęta przez Hohenzollernów. 

Pomimo wysiłków krajeńskich Polaków Krajna w 1919 roku została podzielona, a jej zachodnia część pozostała w granicach Niemiec. Krajniacy wykazali się wówczas głębokim przywiązaniem do polskości i przedsiębiorczością, rozwijając polskie instytucje: banki, spółdzielnie rolnicze, szkoły, chóry i liczne stowarzyszenia kulturalne. W samym Złotowie powołana została V dzielnica Związku Polaków w Niemczech.

Do najwybitniejszych postaci organizujących polską aktywność na terenach pozostałych w granicach Niemiec należał bez wątpienia ks. dr Bolesław Domański. Jego działalność pozostawiła znaczący ślad w życiu i postawach Polaków okresu międzywojennego nie tylko z Krajny i Kaszub, ale i z Pomorza czy Śląska.

Zważywszy na nieprzyjazne otoczenie i trudne, powojenne warunki ekonomiczne owoce pracy ks. dr Domańskiego były imponujące. Apogeum działalności Polaków w Niemczech – słynny Kongres Berliński z 1938 roku, odbył się w znacznym stopniu dzięki jego ogromnemu zaangażowaniu. Mieszkańcy Krajny pamiętają o udziale ks. Domańskiego w powstaniu i funkcjonowaniu chórów Tęcza  i Cecylia z Zakrzewa i Złotowa, banków obsługujących i nierzadko ratujących polskich rolników i przedsiębiorców (Bank Parcelacyjny, Bank Ludowy), o spółdzielni „Rolnik”, o pomocy w nauczaniu polskich dzieci poprzez Polskie Towarzystwa Szkolne, o wsparciu dla żyjącej pod rosnącą presją polskiej inteligencji na Krajnie, wreszcie – o Domu Polskim w Zakrzewie, którego działalność wybrzmiewała daleko poza granicami Krajny.

Pamięć ks. Domańskiego była kultywowana na Krajnie nieprzerwanie, pomimo faktu, iż większość jego przedwojennych współpracowników z Krajny nie dożyła roku 1945 r., a władze komunistyczne niechętnie patrzyły na aktywność autochtońską.

Ks. B. Domański, szykanowany przez władze niemieckie, zmarł 21 kwietnia 1939 r. 

Dziś, postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, (…) w uznaniu wybitnych zasług w działalności duszpasterskiej, publicznej i społecznej na rzecz utrwalania pamięci i tożsamości Polaków pod zaborami, za niezłomną postawę w krzewieniu ideałów patriotycznych i niepodległościowych odznaczony został Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski pośmiertnie ksiądz Bolesław Domański (…). 

Prezydent Rzeczypospolitej oddał hołd ks. dr Domańskiemu przy jego grobie i przypomniał tłumnie zgromadzonym mieszkańcom Zakrzewa i Krajny dokonania Bolesława Domańskiego podkreślając jego wezwania do odwagi i wiary w realność stawianych sobie celów, bez których także sprostanie dzisiejszym wyzwaniom mogłoby wydawać się mrzonką.

Odznaczenie z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przyjęli przedstawiciele wnioskujących o jego przyznanie: Stanisław Pawełek, Jacek Stróżyński, Mateusz Gawroński oraz Tomasz Kaźmierowski. 

Społeczność Krajny od blisko dwóch dekad próbowała doprowadzić do pośmiertnego odznaczenia ks. dr Domańskiego przez najwyższe władze RP. Do najbardziej wytrwałych w tym dziele należeli między innymi prof. Jowita Kęcińska,  Zofia Jelonek, Kamila Krzanik-Dworanowska (obie z Muzeum Ziemi Złotowskiej), Małgorzata Chołodowska, Adam Pullit (b. burmistrze Złotowa), Stanisław Pikulik, Stanisław Chmielecki, Konrad Kaczmarek i uczestnik Kongresu Związku Polaków w Niemczech z 1938 roku, Alfons Tomke.

Na finalnym etapie procedowania wniosku wsparła go swoimi działaniami Fundacja Identitas. 

Wnioskujący, po wielu latach wytrwałych wysiłków,  spotkali się z życzliwością i wsparciem Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciecha Kolarskiego.