„Bo oto minęła już zima” tomik tekstów autorów nominowanych do Nagrody Identitas 2023

Fundacja Identitas, przyznająca Nagrodę Identitas od 2014 roku, ogłosiła jesienią 2022 roku konkurs dla polskich pisarzy, którzy nie przekroczyli 41-go roku życia. Sześcioro nominowanych do niej polskich twórców zostało nagrodzonych udziałem w warsztatach na wyspie Uløya, które odbyły się w dniach 23 września – 1 października 2023 r.

O nominacjach i zaproszeniu na warsztaty decydowała kapituła Nagrody w składzie: Wojciech Stanisławski (krytyk literacki, historyk, autor niedawno wydanego opracowania korespondencji Jerzego Giedroycia z Michaiłem Hellerem, przewodniczący Jury Nagrody Identitas), Justyna Melonowska (filozof, autorka licznych książek i publikacji naukowych, eseistka), Krzysztof Niewiadomski (polonista, redaktor naczelny pisma „44 / Czterdzieści i Cztery. Magazyn Apokaliptyczny”, współautor scenariusza wystawy stałej Muzeum Historii Polski) oraz Tomasz Kaźmierowski (założyciel Fundacji Identitas).

W dziesięcioletniej historii Nagrody Identitas po raz pierwszy większość, bo aż cztery spośród sześciu nominacji, otrzymały tomiki poezji. Pozostałe dwie pozycje to powieść i zbiór esejów. 

Nominowanymi do Nagrody Identitas twórcami nagrodzonymi udziałem w warsztatach na położonej 500 kilometrów za kręgiem polarnym wyspie Uløya zostali:

•         Jan Baron za Psińco (wyd. Convivo),
•         Małgorzata Lebda za Mer de Glace (wyd. Warstwy),
•         Agata Ludwikowska za Granit (wyd. SPP w Łodzi),
•         Jan Maciejewski za Milczenie katedry (wyd. Teologia Polityczna), laureat     Nagrody Identitas 2023,
•         Andrzej Muszyński za Bez. Balladę o Joannie i Władku z jurajskiej doliny (Wydawnictwo Literackie), wyróżnienie do Nagrody Identitas 2023,
•         Adrian Sinkowski  za Atropinę (wyd. Biblioteka Toposu).

Teksty zawarte w tomie „Bo oto minęła już zima. Głosy z wyspy Uløya” są owocem pracy autorów podczas warsztatów. 

Budowa cywilizacji „po micie” jest wielkim i fascynującym eksperymentem, czymś jak stawianie budowli bez konstrukcji nośnej. Nie należy twierdzić, że się nie da, wprost przeciwnie – wolno się upierać, że nie tylko da się, ale i będzie lepiej, niż było kiedykolwiek. Niezależnie jednak, jakiej odpowiedzi się tu udzieli, ze szczególną mocą wybrzmiewa ta właśnie kwestia, wokół której zebrała się w 2023 roku nominowana do literackiej Nagrody Identitas szóstka twórców, uczestników warsztatów na arktycznej Uløyi. Kwestia identitas.

„Po dwóch dniach pracy indywidualnej” – wspomina Justyna Melonowska – „zebraliśmy się, by owe monologi odczytać, a wówczas postaci zwróciły się ku sobie w rozmowie pełnej wyrzutu, tęsknoty, zawodu, przede wszystkim zaś… pragnienia. Bo też pragnienie – właśnie ono! – jest kluczem do mitycznego Upadku i kluczem do nas samych, niektórzy powiedzą: „upadłych”. Stąd też podczas, gdy jedni pisali jakby byli naturalizowani w micie biblijnym, inni zmagali się, by w ogóle spojrzeć w jego stronę spojrzeniem innym, niż „sądzące”, zdawało się wręcz, że pełne wstrętu. Widać to, jak sądzę, i w tych monologach, gdzie jedni poddają się mitowi, inni zaś dążą do panowania nad nim. Oto właśnie wyraz pragnienia. Oto, kim jesteśmy – każdy z nas z osobna i my wszyscy razem. My, wychowankowie mitu, zarazem wygnańcy. My, o których Andrzej Muszyński podczas warsztatu zakrzyknął w pewnej chwili: „wspólnota samotności!”” 

„Pisanie nigdy nie szło mi łatwo. Tym razem, kiedy dochodzi do ciebie, że masz temat i dwa dni, aby zamknąć tekst, a wokół rozpościera się Arktyka, pisanie staje się jeszcze trudniejsze. 

Kluczowe w takich chwilach jest chyba to, aby potrzeba pisania nie mówiła głośniej od radości pisania. To, o czym się pisze, od tego, jak się pisze.”  – powiedział Adrian Sinkowski. 

„Wspólna praca literacko-filozoficzna na Uloyi była niezwykłym przeżyciem.” – dodaje Agata Ludwikowska – „Tak jakby surowy krajobraz uwolnił z nas zachwyt nad czymś znacznie większym od nas. I spokój.” 

* * *

* * *

Począwszy od roku 2014 Fundacja Identitas zasila humanistów stypendiami, a także, w ramach Nagrody Identitas, przyznaje corocznie autorom najlepszej polskiej książki nagrodę finansową wraz ze statuetką zaprojektowaną przez Studio NoArt. Najważniejszym jednak wsparciem dla całej szóstki nominowanych autorów jest całoroczna, ogólnopolska promocja ich książek w celu zwiększenia ich czytelnictwa, a także tygodniowe warsztaty literackie.

Do 2018 roku Nagrodę przyznawano polskim twórcom bez ograniczeń wiekowych. Od 2019 r. Nagroda Identitas skierowana jest do polskich autorek i autorów, którzy nie ukończyli 41. roku życia.

Wśród dotychczasowych laureatów i nominowanych do Nagrody Identitas znaleźli się między innymi Marta Kwaśnicka, Jarosław Marek Rymkiewicz, Maciej Pieprzyca, Jan Polkowski, Ryszard Kaczmarek, Krzysztof Koehler, Anna Janko, Jan Maciejewski, Zbigniew Rokita, Stanisław Waltoś, 

Marcin Cielecki, Tomasz Grzywaczewski, Radek Rak, Małgorzata Lebda, Andrzej Muszyński, Michał Przeperski czy Przemysław Dakowicz.

Patronem Nagrody Identitas jest Fundacja PKO Banku Polskiego.