Tomasz Grzywaczewski z Nagrodą Identitas 2022. Michał Gołębiowski i Łukasz Kozak z Nagrodami Specjalnymi Identitas.

Fundacja Identitas ogłosiła w zeszłym roku konkurs dla polskich humanistów, pisarzy, filozofów i historyków, którzy nie przekroczyli 41-go roku życia. Sześcioro polskich twórców zostało nagrodzonych udziałem w warsztatach na wyspie Uløya, które odbyły się w dniach 14-20 marca 2022 r.

Uzupełnieniem zasadniczej części nagrody, jaką były warsztaty w osamotnionej bazie za kręgiem polarnym, są stypendium oraz promocja dzieł uczestników warsztatów prowadzona przez Fundację i jej partnerów.

Zgłoszenia do konkursu oceniał zespół w składzie: Renata Chołuj (pisarka, przewodnicząca Jury Nagrody Identitas), Wojciech Stanisławski (publicysta), Dawid Jung (poeta, założyciel Zeszytów Poetyckich) oraz założyciel Fundacji Identitas, Tomasz Kaźmierowski. Zespół prowadzący tegoroczne warsztaty uzupełnił filozof Andrzej Marzec.

Twórcami nagrodzonymi udziałem w warsztatach na położonej 500 kilometrów za kręgiem polarnym wyspie Uløya byli:

• Michał Gołębiowski za Bezkres poranka. O teologii poetyckiej i teologiach kontrkultury, wyd. Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów
• Tomasz Grzywaczewski za Wymazaną granicę. Śladami II Rzeczpospolitej, wyd. Czarne
• Łukasz Kozak za Upiora. Historię naturalną, wyd. Fundacja Evviva L’arte
• Marta Madejska za Aleję włókniarek, wyd. Czarne
• Alicja Rosé za Północ. Przypowieści, wyd. Znak
• Tomasz Stefanek za Być albo nie być, wyd. Teologia Polityczna

Na zakończenie warsztatów pisarskich na arktycznej wyspie Uloya („Bez maski. Warsztaty w Arktyce”) jury przyznało trzy nagrody.

Nagrody Specjalne Identitas otrzymali pisarz Michał Gołębiowski i historyk Łukasz Kozak.

Książka Michała Gołębiowskiego, jak napisała laureatka Nagrody Identitas z 2015 roku Marta Kwaśnicka: „przypomina o tym, że literatura jest spotkaniem człowieka z jego tajemnicą. Uprawianie poezji polega na badaniu tego, co ludzkie; jest opisywaniem naszej kruchości i niesamowystarczalności, jest zatem także rodzajem myślenia religijnego (…) Autor przekonuje, że z otchłani ludzkiego serca wyczytać można naprawdę wiele i że czasem dobrze jest być zmiażdżonym czy wypalonym, jeśli w boleści udaje się poznać siebie.”

„Nasze wampiry” czyta się jak trzymającą w napięciu powieść. „Upiór. Historia naturalna”, bo tak brzmi tytuł niepowtarzalnej książki mediewisty Łukasza Kozaka, to antropologiczno-historyczne studium, a tam strzygonie i strzygi, Leśmian i Mickiewicz. Jak – zdaje się pytać Autor – mogliśmy rozumieć polską kulturę i jej największe dzieła tak powierzchownie i ostrożnie podchodząc do najpowszechniejszych przecież wierzeń ludowych, ignorując wychodzącego z grobu Mickiewicza czy picie trupiej krwi podczas zarazy?

Laureatem Nagrody Identitas 2022 został pisarz, podróżnik, reportażysta i korespondent wojenny Tomasz Grzywaczewski. 

„Wymazana granica” Tomasza Grzywaczewskiego to seria refleksyjnych, punktowych wiwisekcji terenów położonych wzdłuż dawnych granic II RP. Są tu Kaszuby, Pomorze, zachodnie kresy Wielkopolski, Śląsk, Mazury, Bieszczady, wreszcie Kresy Wschodnie. Autor odnalazł ostatnie osoby pamiętające nie tylko znikanie przedwojennych granic, ale bywa, że i atmosferę ich powstawania. 

W mojej książce „Wymazana granica” spisałem losy świadków historii wielokulturowego pogranicza II Rzeczypospolitej zniszczonego przez niemiecki i rosyjski-sowiecki totalitaryzm. Dzisiaj po niemalże stu latach od tamtych wydarzeń Rosja kolejny raz morduje mieszkańców Ukrainy. Historie, które jeszcze niedawno wydawały się wspomnieniami koszmarów XX w. stały się również naszą codziennością. Chciałbym, żeby to niezwykłe wyróżnienie jakim jest Nagroda Identitas było przede wszystkim podziękowaniem dla bohaterów mojej książki tworzących wielonarodową mozaikę Europy Środkowowschodniej, a jednocześnie bohaterskich Ukraińców broniących dzisiaj wolności nas wszystkich przed nową emanacją rosyjskiego imperium. – powiedział odbierając statuetkę Identitas Tomasz Grzywaczewski.

Obok statuetki laureat otrzyma sumę 20 000 złotych oraz, jak cała szóstka nominowanych, wsparcie w postaci kampanii promującej jego książkę i czytelnictwo polskiej literatury współczesnej przez Fundację i jej partnerów.

Wybranej szóstce autorów niespotykane gdzie indziej warunki do refleksji i pracy twórczej zapewniła samotna baza na wyspie Uløya – Lyngen Outdoor.

Nad pobytem w tym birkelandowskim “królestwem świateł”, pomimo szczodrego i oczekiwanego sortymentu polarnych zórz, gwizdu wiatru i lodospadów, niezmiennie wisiały emocje i debaty wywołane rosyjską inwazją na Ukrainę. 

Znajdą one miejsce w podsumowującym warsztaty „Liście z Uløyi”.

Począwszy od roku 2014 Fundacja Identitas zasila humanistów stypendiami, a także, w ramach Nagrody Identitas, przyznaje corocznie autorom najlepszej polskiej książki nagrodę finansową wraz ze statuetką zaprojektowaną przez Studio NoArt. Najważniejszym jednak wsparciem dla całej szóstki nominowanych książek jest całoroczna, ogólnopolska promocja w celu zwiększenia ich czytelnictwa.

Wśród dotychczasowych laureatów i nominowanych do Nagrody Identitas znaleźli się między innymi Marta Kwaśnicka, Jarosław Marek Rymkiewicz, Maciej Pieprzyca, Jan Polkowski, Ryszard Kaczmarek, Krzysztof Koehler, Wiesław Helak, Anna Janko, Agnieszka Kołakowska, Stanisław Waltoś, Marcin Cielecki, Andrzej Marzec, Michał Przeperski czy Przemysław Dakowicz.

Konkurs „Bez maski? Warsztaty w Arktyce” odbywa się dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Patronat medialny nad konkursem objęło Polskie Radio.

Od kilku lat partnerami przedsięwzięcia są Zeszyty Poetyckie, Do Rzeczy i kwartalnik Kronos.