„Pod taflą wody katedra. Głosy z wyspy Uløya”. Teksty nominowanych do Nagrody Identitas 2024 w nowym tomiku.

Począwszy od roku 2014 Fundacja Identitas wspiera polskich pisarzy finansowo, promuje ich książki i organizuje dla nich warsztaty literackie. Przyznaje też corocznie literacką Nagrodę̨ Identitas, jedyną wśród szerzej znanych nagród literackich w Polsce niepowiązaną̨ z żadną instytucją komercyjną, państwową, polityczną czy samorządową, finansowaną oddolnie i prowadzoną przede wszystkim przez wolontariuszy. 

Od 2020 roku Nagrodę otrzymują pisarze do 41. roku życia. 

Wśród dotychczasowych laureatów i nominowanych do Nagrody Identitas znaleźli się między innymi Marta Kwaśnicka, Jarosław Marek Rymkiewicz, Maciej Pieprzyca, Ryszard Kaczmarek, Krzysztof Koehler, Tomasz Grzywaczewski, Andrzej Muszyński, Marcin Cielecki, Dawid Jung, Michał Przeperski, Zbigniew Rokita, Radek Rak, Anna Janko, Agnieszka Kołakowska, Marta Madejska, Michał Gołębiowski, Paweł Rzewuski, Jan Baron, Adrian Sinkowski, Małgorzata Lebda i Przemysław Dakowicz.

W 2024 roku odbyła się kolejna edycja Nagrody Identitas, w ramach której pięcioro autorów nominowanych przez jury pod kierunkiem Wojciecha Stanisławskiego odbyło na przełomie września i października warsztaty na arktycznej wyspie Uløya.

W arktycznych warsztatach wzięli nominowani do Nagrody Identitas 2024:

• Paulina Subocz-Białek za Ostatni lot Filomeli (seria Biblioteka „Toposu”, Instytut Książki); wyróżnienie do Nagrody Identitas 2024
• Aleksandra Tarnowska za Wniebogłos (wyd. ArtRage)
• Krzysztof Chłopek za Szło na życie (wyd. Podlaski Instytut Kultury)
• Paweł Radziszewski za Niepowinność (wyd. SQN)

a także
• Ireneusz Staroń za Wzgórze bzów (Wydawnictwo Ursines); Nagroda Identitas 2024.

Jeden z warsztatów przygotowała i przeprowadziła jurorka Nagrody Identitas Justyna Melonowska, wzbogacając go o indywidualne sesje z każdym z uczestników. Teksty zawarte w niniejszym tomiku są owocem tej pracy.

Laureat Nagrody Identitas 2024 Ireneusz Staroń tak opisał swój tekst z tomiku: 

„Przyjdzie z gór” to poetycka parabola inspirowana Białością Jona Fossego. Samuel, chłopiec mieszkający na wyspie Uloya, mierzy się z faktyczną nieobecnością matki oraz z symbolicznym brakiem ojca. Ważny jest motyw płótna malarskiego jako obrazu świata, niepełnej opowieści, jaką o nim snujemy, tęskniąc za katedrą, a więc całością.

Aleksandra Tarnowska, która za Wniebogłos otrzymała nagrodę im. Kościelskich swój tekst „Słoneczko” określa, jako „Zupełnie prozaiczną historię, w której główną rolę odgrywa strata i próba powrotu do utraconego zdrowia, języka, dziecka i przede wszystkim – siebie samego.”

Paulina Subocz-Białek przekazała nam kilka zdań o swoich wierszach z tomiku: „Z ducha eliotowskie śpiewy z wędrówki do symbolicznego Nidaros przypominają bardziej nasłuchiwanie cichych pomruków wiatru czasu i historii. Są to wszak „pieśni mrozu i krwi”. Poemat o śnie na brzuchu wieloryba albo poemat ze snu… wraz z niemym śpiewakiem tworzą jak gdyby liryczny dyptyk złożony z mikro pieśni-drogi, pieśni-wędrówek. Cisza, światło, cień i detal — w nich, jak w kolorowym szkiełku z witraża katedry, przeglądają się głosy świata minionego, zapominanego, niepamiętanego, a może nienazwanego, niedostępnego, raczej przeczuwanego. Narracje są pokawałkowane jak pamięć, jak wiara? Kontury i kształty są tu niewyraźne.

Czy to requiem ze zburzonej katedry? Opowieść po apokalipsie, a może głosy umarłych za życia?

O czym śpiewają głosy spod tafli? Czy katedra „z odrąbaną głową” naprawdę milczy? Czego metaforą jest brzuch wieloryba? Wreszcie, co się wydarzy, gdy skończymy opowiadać? Na chwilę przed końcem?

Katastroficzny awers ma swój metafizyczny rewers, przez lustro wody przeświecają bowiem różne możliwości.

Co wybierzemy?”

O swoim tekście Krzysztof Chłopek powiedział, że: „Pośród rozkrzyczanych w świecie głosów, podważających wszelkie uniwersalne prawdy i wartości Słowo to cicha opowieść o normalności i zwyczajności. To obraz ludzkich relacji nacechowanych odpowiedzialnością za składane obietnice, prostą, wzajemną pomocą a może nawet miłosierdziem…”

Tekst Pawła Radziszewskiego (W życiu nie jadł) to według autora „historia tak samo prawdopodobna jak to, że grupa autorek i autorów nominowanych do Nagrody Identitas oraz jurorów tej nagrody wyruszyła na przełomie września i października 2024 roku w pieszą pielgrzymkę z bazy Lyngen Outdoor na wyspie Uloya do Katedry Kanterberyjskiej. Opowiadanie inspirowane powieścią Głód Knuta Hamsuna, tygodniowym współżyciem pod jednym dachem piątki pisarek i pisarzy oraz nocami rozświetlanymi zorzą polarną”.

Do powstania tego tomiku szczególnie przyczynili się wspomniana Justyna Melonowska oraz Tomasz Kaźmierowski, członek jury Nagrody, pomysłodawca literackich warsztatów na Uløyi i założyciel Nagrody Identitas.

Rzecz opracował graficznie Adam Cedro, a wydało ją Wydawnictwo Pewne (pewne.eu).

Tomik nie mógłby się ukazać bez pracy autorów, jurorów, współpracowników i wolontariuszy Fundacji Identitas. Wydawcy składają podziękowania za wsparcie warsztatów jurorom Nagrody Identitas, Wojciechowi Stanisławskiemu i Krzysztofowi Niewiadomskiemu, a także Arturowi Paszczakowi, Alicji Paszczak, Krzysztofowi Wende i Miłoszowi Trukawce.

Warsztaty Identitas odbyły się dzięki wsparciu Fundacji PKO Banku Polskiego.

Partnerami medialnymi Identitas są Zeszyty Poetyckie i Kronos. 

Książka do nabycia wyłącznie na pewne.eu.