Czy warto być pisarzem lokalnym? Literacka Nagroda Identitas partnerem II edycji Festiwalu Rymkiewiczowskiego.

Czy warto być pisarzem lokalnym? 27 października Ireneusz Staroń (laureat literackiej Nagrody Identitas 2024), Paulina Subocz – Białek (Wyróżnienie do Nagrody Identitas 2024) i Paweł Radziszewski (nominacja Identitas 2024) porozmawiają w Muzeum Literatury z Mateuszem Wernerem o ich perspektywach tworzenia i opowiadania rzeczywistości: osobno, lokalnie, nieglobalnie, z ukorzenieniem. Wydarzenie to będzie częścią II edycji Festiwalu Rymkiewiczowskiego, który odbędzie się w Warszawie, w dniach 23-31 października. 

Nagroda Identitas jest partnerem tego wyjątkowego wydarzenia literackiego i artystycznego.

Twórców Nagrody Identitas szczególnie interesują utwory i autorzy, którzy podejmują krytycznie kwestie trwania, zachowywania, konstruowania lub demontażu tożsamości zbiorowych we współczesnym świecie.  „Wzgórze bzów”, za które Ireneusz Staroń otrzymał  tegoroczną Nagrodę Identitas, opowieść schulzowska z ducha, traktuje zarazem o pamięci, przeszłości i wygnaniu. Jej istotnym aspektem jest osadzenie w kontekście lokalnym – zarówno Kresów II Rzeczypospolitej, jak i współczesnego Dolnego Śląska. 

Paulina Subocz – Białek w „Ostatnim locie Filomeli” zachwyca przejrzystym i powściągliwym zapisem ludzkich doświadczeń, a Paweł Radziszewski (nominacja za „Niepowinność”) opowiada o poszukiwaniu tożsamości w postapokaliptycznych realiach dawnego pegeeru, siermiężną rzeczywistość wzbogacając o wymiar mrocznej fantazji. Jak ich rozmowa wybrzmi wobec tegorocznego tematu przewodniego Festiwalu, „Światów podziemnych”?

Organizatorzy, bowiem, tak o nim piszą: Rymkiewicz nasłuchiwał głosów z podziemi, więcej – odpowiadał na nie. Namawiał nas wszystkich do rozmów z wielkimi nieżyjącymi i z przeszłością. Był też pisarzem tematów trudnych, przez lata wypieranych: pisał o Powstaniu Warszawskim, wywózkach z Umschlagplatzu i o wieszaniu. 

Świat podziemny to miejsce, w którym ma szansę przetrwać wspólnota. To, co nie może być na wierzchu, znajduje schronienie pod spodem. „Nasz naród jak lawa, Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa, Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi; Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi”. Państwo, kiedy nie może istnieć w jawnej, zewnętrznej formie, musi zejść do podziemia. Do podziemia niekiedy schodzi również literatura. 

Świat podziemny to także dom duszy. Wiedzie przez niego droga bohatera, który – żeby wiedzieć więcej, żeby zrozumieć, żeby stać się sobą – musi wyruszyć w wędrówkę, zejść do głębin, zmierzyć się z ciemnością. Wszyscy czasem tam schodzimy, żeby odnaleźć nasze sny i nasze lęki, inną stronę nas samych. To zaproszenie do wspólnej wędrówki do światów podziemnych, do ślepego ogrodu, po którym naszym przewodnikiem będzie ślepy poeta. 

Jarosław Marek Rymkiewicz (1935-2022), pisarz, poeta, eseista, historyk literatury, dramaturg, tłumacz. Badacz szczegółów, które – oglądane pod lupą – były punktem wyjścia do opowieści o Mickiewiczu, Słowackim, Leśmianie, Fredrze, snutych w sposób w polskiej literaturze wcześniej nieznany. Twórca oryginalnego stylu, opisywał nim również najważniejsze momenty historii Polski, co zawsze rozbudzało gorące dyskusje.

Organizatorem Festiwalu Rymkiewiczowskiego jest Fundacja Evviva L’arte. Festiwal nie jest finansowany przez instytucje państwowe (nie otrzymał wnioskowanego wsparcia), nie ma również sponsorów prywatnych, powstaje dzięki zaangażowaniu artystów, intelektualistów oraz instytucji partnerskich. Wstęp na większość wydarzeń jest bezpłatny. 

Począwszy od roku 2014 Fundacja Identitas wspiera pisarzy finansowo i promocyjnie, organizuje dla nich coroczne warsztaty literackie na arktycznej Uloyi, przyznaje literacką Nagrodę Identitas oraz wspiera debatę o tożsamości. Od 2020 roku Nagrodę otrzymują pisarze do 41. roku życia, podczas gdy we wcześniejszych latach nie ustanawiano ograniczeń wiekowych. Nagroda Identitas tylko raz w trakcie jedenastu lat funkcjonowania wystąpiła o dotację państwową (i dotację tę niedawno obecne MKiDN jej odebrało). Działania fundacji finansowane są przez założycieli oraz przez podmioty niepaństwowe, a  bez stałego zaangażowania wolontariuszy niemal wszystkie jej działania byłyby niemożliwe.

Wśród dotychczasowych laureatów i nominowanych do Nagrody Identitas znaleźli się między innymi Jarosław Marek Rymkiewicz, Marta Kwaśnicka, Maciej Pieprzyca, Jan Polkowski, Ryszard Kaczmarek, Krzysztof Koehler, Marcin Cielecki, Jan Maciejewski, Tomasz Grzywaczewski, Radek Rak, Anna Janko, Agnieszka Kołakowska, Michał Przeperski, Marta Madejska, Karolina Sulej, Michał Gołębiowski, Stanisław Waltoś, Paweł Rojek, Marcin Makowski, Paweł Rzewuski, Zbigniew Rokita i Przemysław Dakowicz.

Więcej informacji na festiwalrymkiewiczowski.pl